Muafiyetler hariç olmak üzere sahip olunan arsa, arazi ve yapılı taşınmazlar için her yıl iki eşit taksitte ödenen vergi türü emlak vergisidir.
Emlak vergisini mülk sahipleri ya da mülk sahibi sıfatı taşıyanlar ödemektedir. Kiracılar emlak vergisi ödememektedir. Hisseli taşınmazlarda, her hissedar hissesi oranında vergiye tabi olmakta, iştirak halinde mülkiyette ise her bir malik müteselsilen (tüm iştirakçiler miktar belirtilmeksizin ortak olarak borçtan sorumludur.) emlak vergisine tabi olmaktadır.
30 Aralık 2023 Tarihli ve 32415 Sayılı Resmi Gazete (2. Mükerrer) yayımlanan “Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 84)” ile 2024 yılına ait emlak (bina, arsa ve arazi) vergi değerleri ile 2024 yılında mükellef olacakların emlak vergi değerlerinin hesabında dikkate alınacak asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri ve 2024 yılında uygulanacak olan değerli konut vergisi matrahına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.
Bununla birlikte emlak vergisinden bazı durumlarda muaf olunabilmektedir. Ülke sınırları içerisinde alanı brüt 200 m² yi geçmemek, tek konutu bulunmak ve devletin verdiği haklar dışında başkaca geliri bulunmamak şartıyla, emlak vergisi ödemeyecek kişiler genel olarak şu şekildedir.
- Engelli vatandaşlar,
- Şehitler yakınları (dul ve yetimleri) ve gaziler,
- Emekliler ve vefat etmiş emeklilerin yakınları ( dul ve yetimleri),
- Başka gelirleri olmayan işsizler ve ev hanımları,
Bu muafiyet sadece konutlar için geçerli olup, işyeri arsa gibi taşınmazlar için geçerli değildir. Muafiyetten yararlanmak için ilgili belediyelere gerekli evraklar ile başvuru yapılması gerekmekte olup, resen muafiyet yapılmamaktadır.
Bununla birlikte Büyükşehir Yasası kapsamı dışında kalan köylerdeki arsa ve araziler de emlak vergisinden muaftır. Büyükşehir Yasası kapsamında mahalleye dönüşen köylerde ise yasa tarihinden itibaren 5 yıl emlak vergisi alınmamaktadır.
Emlak vergisi her yıl iki eşit taksitte ödenmektedir. İlk taksit mayıs ayının son günü, ikinci taksit ise kasım ayının son gününde ödenmektedir. Toplumda emlak vergisinin Mayıs ayının son haftası ile Kasım ayının son haftasında ödenmesi gerektiği şeklinde yanlış bir algı bulunmaktadır. Bu durum belediyelerde yığılmalara neden olmaktadır. İş yükü ve sistem kaynaklı yerel uygulamalar istisna tutulmak üzere, emlak vergisi yıl boyunca, her gün (online sistemlerde tatil günlerinde de ödeme yapılabilmektedir.) ödenebilmektedir. Taksit şeklinde ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Her iki taksit tek seferde topluca ödenebilmektedir. Günümüzde belediyelerin online sistemlerinden, belediyeye gitme zorunluluğu olmadan rahatça ödeme imkanı da bulunmaktadır.
Emlak vergisi gayrimenkulün değerine orantılı olarak hesaplanmaktadır. Ödenecek vergi, gayrimenkulün değeri ile belirlenen oranın çarpılması ile belirlenir.
Emlak vergisi, taşınmazın değeriyle orantılı olarak hesaplanmaktadır. Taşınmazın değeri ise belediyeler tarafından asgari olarak hesaplanmakta ancak daha yüksek beyan edilmesi olanağı da bulunmaktadır. Belediyeler her yıl sınırları dahilinde yapısız taşınmazlar için sokak rayiç birim fiyatları belirlemektedir. Vergiye esas asgari değer arsa, arazi değeri ile sokak rayiç birim fiyatının çarpılması ile hesaplanmaktadır. Yapılı taşınmazlarda arsa ve arazi değerine, ayrıca düzeltmeleri uygulanmış yapı maliyetleri eklenmektedir.
2023 yılı ve önceki yıllarda mükellef olanların 2024 yılına ait emlak vergi değerlerinin hesabı
Bu mükelleflerin bina, arsa ve arazilerinin 2024 yılı vergi değerleri, 2023 yılı vergi değerlerinin, bu yıla ait yeniden değerleme oranının yarısı olan (%58,46/2=) %29,23 (yirmi dokuz virgül yirmi üç) oranında artırılması suretiyle bulunacak tutarlar olacaktır.
ÖRNEK 1: Mükellef (A) Trabzon ili, Çaykara Belediyesi sınırları içinde yer alan meskeni 2017 yılında satın almıştır. 2023 yılı emlak vergi değeri 450.000,00 TL olan meskenin 2024 yılı emlak vergi değeri aşağıda belirtildiği şekilde hesaplanacaktır.
2024 yılı itibarıyla mükellef olacakların emlak vergi değerlerinin hesabı
Mükellefiyeti 2024 yılında başlayanların, mükellefiyetleri ile ilgili bina, arsa ve arazi vergisi tarhiyatına esas alınacak vergi değerinin hesabında; takdir komisyonlarınca 2021 yılında takdir edilen ve 2022 yılında uygulanan asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri; 24/11/2022 tarihli ve 32023 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No:542) ile 2022 yılına ait belirlenen yeniden değerleme oranının yarısı olan (%122,93/2=) %61,465 (altmış bir virgül dört yüz altmış beş) nispetinde artırılması suretiyle bulunacak 2023 yılı değerinin, bu yıla ait yeniden değerleme oranının yarısı olan (%58,46/2=) %29,23 (yirmi dokuz virgül yirmi üç) nispetinde artırılması suretiyle dikkate alınacaktır.
ÖRNEK 2: Mükellef (B) 2023 yılında Bitlis ili, Tatvan Belediyesi sınırları içinde yer alan 1.500 m2 büyüklüğünde bir arsa satın almış ve bu arsaya ilişkin emlak vergisi bildirimini ilgili belediyeye vermiştir. Arsanın bulunduğu cadde için takdir komisyonunca 2022 yılından itibaren uygulanmak üzere takdir edilen asgari ölçüde arsa metrekare birim değeri 65,00 TL'dir.
2022 yılına ait yeniden değerleme oranının yarısı %61,465, 2023 yılına ait yeniden değerleme oranının yarısı ise %29,23 olarak tespit edilmiş olduğuna göre, mükellefiyeti 2024 yılında başlayacak bu mükellefin 2023 yılında satın aldığı arsanın 2024 yılı arazi (arsa) vergisine esas vergi değeri aşağıda belirtildiği şekilde hesaplanacaktır.
ÖRNEK 3: Mükellef (C) Ankara ili, Mamak Belediyesi sınırları içinde yer alan 400 m2 arsa üzerinde inşa edilen ve inşaatı 2018 yılında sona ermiş olan bir işyerini 2023 yılında satın almıştır. Betonarme karkas, 1 inci sınıf olan inşaatın dıştan dışa yüzölçümü 170 m2’dir. Bu işyeri için 2024 yılına ait uygulanacak bina metrekare normal inşaat maliyet bedeli 5.102,71 TL'dir. Arsanın bulunduğu cadde için 2022 yılında uygulanan asgari ölçüde arsa metrekare birim değeri 550,00 TL'dir.
2023 yılına ait asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerlerinin hesabında uygulanacak artış oranı %61,465, 2024 yılına ait asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerlerinin hesabında uygulanacak artış oranı ise %29,23 olarak tespit edildiğine göre mükellefiyeti 2024 yılında başlayan bu mükellefin işyerinin 2024 yılı vergi değerinin tespitinde emlak (bina) vergi değeri aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. (Vergi değerinin hesabında asansör, klima veya kalorifer payı ilavesi ile aşınma payı indirimi ihmal edilmiştir.)
Değerli Konut Vergisi Matrahı
2024 yılında uygulanacak olan 1319 sayılı Kanunun 42 nci maddesinde yer alan Değerli Konut Vergisi tutarı, 2023 yılına ait tutarın 2023 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranının yarısı olan (%58,46/2=) %29,23 (yirmi dokuz virgül yirmi üç) oranında artırılması suretiyle 12.880.000 Türk Lirası olarak tespit edilmiştir.
Verginin matrahı, bina vergi değerinin 42 nci maddede yer alan tutarı (2014 yılı için 12.880.000 TL) aşan kısmıdır. 2024 yılında uygulanacak olan 1319 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan, Değerli konut vergisine tabi mesken nitelikli taşınmaz değerlerinin alt ve üst sınırları, 2023 yılına ait değerlerin 2023 yılı için belirlenen yeniden değerleme oranının yarısı olan (%58,46/2=) %29,23 (yirmi dokuz virgül yirmi üç) oranında artırılması suretiyle aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
