Ofis sektöründe kira ve satış fiyatlarında nasıl bir değişim yaşanıyor? 2016’dan 2017’ye ne kadarlık bir artış oldu?
Önceki yıllarda yıllık ortalama kiralanan ofis alanı 300.000-350.000 metrekare iken, 2016 senesinde bu rakamın 200.000 metrekarelere kadar gerilediğini gördük. Durum böyle olunca kira ve satış rakamlarında artıştan çok indirimler konuşuluyor. Mevcut kiracıları bulunan mal sahipleri geçici indirimlerle kiracıları kaybetmemeye çalışıyorlar. Yeni kiralamalarda ise talep edilen rakamlar üzerinden indirim oldu. Ayrıca kiracıların maliyetlerini düşürmeye yönelik içi yapılı şekilde teslimler görüyoruz.
Dövizdeki artış nedeniyle kuru sabitleme, indirim yapma gibi uygulamalar oluyor mu?
Dövizdeki yükseliş nedeniye ilk tepki olarak kurda sabitlemeler yapıldı. Ancak şu anda daha çok yatırımcının talep ettiği rakamlarda indirim yapıldığını görüyoruz.
Ofis kira ve satışlarında öne çıkan bölgeler nereler?
Ofis yer seçiminde kiracıların bölge tercihleri öncelikli olarak prestijli bir bölge olması, ulaşımının kolaylığı, ulaşım alternatiflerine olan yakınlığı, ofis binasının yeterli otoparkının bulunması diyebiliriz. Levent-Etiler bölgesi, Avrupa yakasının lokomotifi olma özelliğini koruyor. Anadolu yakasına bakacak olursak, Ataşehir ve Kozyatağı bölgesi kira değerinde lider. Kavacık ise doluluk oranı ile dikkat çekiyor.
Tüketici taleplerinde ve trendlerde nasıl bir değişim yaşanıyor?
Gelişen trendler ofis sektöründe hizmet alanında da farklılaşmaya gidilmesini gerektirdi. Hazır ofis, home ofis, google ofis gibi seçeneklerin ortaya çıkmasına neden oldu. Hazır ofislerde minimum maliyet, maksimum verimlilik ilkesi öne çıkıyor. Hazır ofislerin sunduğu hizmetler ise tam donanımlı, dekore edilmiş, şirket adına tahsis edilen telefon numaraları, misafirlerin karşılanması, ofislerin düzenli temizliği, bakımı gibi hizmetlerdir. Bu hizmetler doğrudan kiralama ücretine dahil ediliyor. Hazır ofise yapılan ödemeler sabitleniyor. Birçok firmanın hazır ofisi tercih ettiğini görüyoruz.
Arz fazlalığı nedeniyle rakipleri karşısında projelerinin tercih edilebilirliğini arttırmak için müşterinin beklentisi doğrultunda içi yapılı şekilde kiralanan ofisleri artık daha sık görüyoruz. Ayrıca kurumsal firmaların daha az mekan kaybı olan bodrum katlarını tercih ettiği de görülüyor.