Ofis sektöründe kira ve satış fiyatlarında nasıl bir değişim yaşanıyor? 2016’dan 2017’ye ne kadarlık bir artış oldu?
Önceki yıllarda yıllık ortalama kiralanan ofis alanı 300.000-350.000 m2 iken 2016 senesinde bu rakamın 200.000 m2’lere kadar gerilediğini gördük. Durum böyle olunca kira ve satış rakamlarında artıştan çok indirimler konuşuluyor. Mevcut kiracıları bulunan mal sahipleri geçici indirimlerle kiracıları kaybetmemeye çalışıyorlar. Yeni kiralamalarda ise talep edilen rakamlar üzerinden indirim oldu ayrıca kiracıların maliyelerini düşürmeye yönelik içi yapılı şekilde teslimler görüyoruz.
Dövizdeki artış nedeniyle kuru sabitleme, indirim yapma gibi uygulamalar oluyor mu?
Dövizdeki yükseliş nedeniye ilk tepki olarak kurda sabitlemeler yapıldı ancak şuanda daha çok yatırımcının talep ettiği rakamlarda rakamlarda indirim yapıldığını görüyoruz.
Ofis kira ve satışlarında öne çıkan bölgeler nereler?
Ofis yer seçiminde kiracıların bölge tercihleri öncelikli olarak prestijli bir bölge olması, ulaşımının kolaylığı, ulaşım alternatiflerine olan yakınlığı, ofis binasının yeterli otoparkının bulunması diyebiliriz. Levent – Etiler bölgesi Avrupa yakasının lokomotifi olma özelliğini koruyor, Anadolu Yakasına bakacak olursak; Ataşehir ve Kozyatağı bölgesi kira değerinde lider, Kavacık doluluk oranı ile dikkat çekiyor.
Ofis pazarı açısından büyüme potansiyeli olan bölgeler hangileri? Fırsatlar nerede?
İstanbul ofis piyasası şu anda stok fazlası veriyor. Yeni bir ofis projesinin başarılı olabilmesi lokasyonun toplu taşıma alanları üzerinde olması ve fiyatının da çok makul olması ile mümkün. Ayrıca yatırımcının müşterisinin beklentisine göre mimari düzenlemeleri yapması da gerekiyor.
Tüketici taleplerinde ve trendlerde nasıl bir değişim yaşanıyor?
Gelişen trendler ofis sektöründe hizmet alanında da farklılaşmaya gidilmesini gerektirdi. Hazır ofis, home ofis, google ofis gibi seçeneklerin ortaya çıkmasına neden oldu. Hazır ofislerde minimum maliyet, maksimum verimlilik ilkesi öne çıkıyor. Hazır ofislerin sunduğu hizmetler ise; tam donanımlı, dekore edilmiş ofisler, şirket adına tahsis edilen telefon numaraları, misafirlerin karşılanması, ofislerin düzenli temizliği- bakımı vb. hizmetlerdir. Bu hizmetler doğrudan kiralama ücretine dahil ediliyor. Hazır ofise yapılan ödemeler sabitleniyor. Bir çok firmanın hazır ofisi tercih ettiğini görüyoruz.
Arz fazlalığı nedeniyle rakipleri karşısında projelerinin tercih edilebilirliğini arttırmak için müşterinin beklentisi doğrultunda içi yapılı şekilde kiralanan ofisleri artık daha sık görüyoruz. Ayrıca kurumsal firmaların daha az mekan kaybı olan bodrum katları tercih ettiğini de görüyoruz.